Efektywne wydobycie surowców ma ogromne znaczenie dla każdego państwa, także i Polski. Wraz z większą świadomością ekologiczną zmienia się charakter tego procesu. Jak bardzo? Jakie są prognozy i tendencje?
Surowce naturalne w Polsce – jaki jest ich status?
Bogactwo surowców naturalnych ma ogromny wpływ na pozycję danego kraju w świecie. Polska w tym zestawieniu wygląda dość nieźle, gdyż jesteśmy państwem bogatym w surowce naturalne. Z drugiej strony warto zauważyć, iż nie wszystkie złoża wystarczają na zaspokojenie wszystkich potrzeb. Analizując dane, widzimy, że ostatnie 20 lat to stale wzrastający import surowców energetycznych. Stoimy kopalniami – mowa tu głównie o złożach węgla kamiennego i brunatnego. To się jednak zmienia, bo wydobycie jest mniejsze niż dawniej. Wynika to z niskiej opłacalności pozyskiwania w ten sposób surowca, ale też z przyjętej polityki krajowej, która jest nierozerwalnie związana z przepisami unijnymi.
Plany Rady Unii Europejskiej przewidują zakaz emisji powyżej 5 ton metanu na 1000 ton wydobytego węgla już od 1 stycznia 2027 roku. Następne lata mają przyczynić się jeszcze do większego zmniejszenia – 3 tony na 1000 ton wydobycia od 2031 roku. Z drugiej strony Komisja Europejska wpisała węgiel koksowy na listę surowców krytycznych, dzięki czemu paliwo to ma teraz specjalny status. W konsekwencji KE nie może teraz nakładać na kopalnie węgla zbyt dużych obciążeń. Zwiększa to szanse na niezbędne inwestycje i zmianę charakteru kopalni.
Wydobycie surowców w Polsce – jak zmienia się ich charakter?
A to, że ta zmiana jest niezbędna, wiadomo nie od dziś. Świat staje się innym miejscem niż dotychczas, co w ogromnej mierze przejawia się w obszarze dbania o środowisko naturalne. Coraz więcej krajów zdaje sobie sprawę ze skutków globalnego ocieplenia, które nieodwracalnie przeobrażą świat, jaki znamy. Wobec tego przejście na zieloną energię jest koniecznością. Nie można jednocześnie z dnia na dzień po prostu porzucić wydobycia surowców, niemniej można – i to się konsekwentnie wdraża – stosować innowacje technologiczne.
Mowa tu szczególnie o zaawansowanej automatyzacji i robotyce, dzięki czemu zdalnie sterowane maszyny są coraz częściej wykorzystywane do pracy w trudnych i niebezpiecznych warunkach. Tam, gdzie ryzyko wypadków jest znaczne. Automatyzacja ogranicza to niebezpieczeństwo, a jednocześnie zwiększa efektywność operacji wydobywczych. Wydobywanie surowców to skomplikowany proces, w którym niezrównaną rolę odgrywają też technologie cyfrowe. Cała historia wydobycia oparta jest na ciągłym ulepszaniu tego procesu, w czym technologie cyfrowe mają niebagatelne znaczenie. Wykorzystuje się w tym celu duże zbiory danych (tzw. big data), dzięki czemu można efektywnie zarządzać wszelkimi operacjami wydobywczymi. Dostępne w tym obszarze systemy zarządzania danymi wspomagane zaawansowaną analityką oraz możliwościami sztucznej inteligencji przyczyniają się do optymalizacji wszystkich procesów. Mają one również ogromny wpływ na zrównoważone wydobycie, a przy tym ochronę środowiska, ponieważ umożliwiają monitorowanie wpływu działalności na środowisko w czasie rzeczywistym. Możemy więc bardzo szybko zareagować, jeśli zajdzie taka potrzeba. Dużo dobrego można też powiedzieć o energii odnawialnej i nowych metodach pozyskiwania energii, jak energia słoneczna, wiatrowa itp. To w sposób znaczący wpływa na sektor surowców energetycznych.
Wydobycie surowców w Polsce – wyzwania
Sytuacja na rynku wydobywczym jest bardzo dynamiczna, dlatego też jej status zmienia się błyskawicznie. To sprawia, że przed polskim sektorem wydobywczym piętrzą się poważne wyzwania. Jednym z nich jest wyczerpywanie się zasobów, co wymaga stworzenia planu na zrównoważone wydobycie kruszywa. Nie można bowiem polegać tylko na paliwach kopalnych, bo żeby zyskać niezależność energetyczną Polska musi aktywnie inwestować w inne źródła energii. Mowa tu oczywiście o energii odnawialnej, ale i o energii atomowej. Nie można jednocześnie zapominać o rozwoju nowych pól wydobywczych, jak i eksploracji surowców niekonwencjonalnych. W ten trend bardzo dobrze wpisują się niektóre polskie firmy wydobywcze w naszym kraju, które skutecznie adaptują się do zmiennych warunków rynkowych oraz środowiskowych. Dobrym przykładem Świętokrzyskie Kopalnie Surowców Mineralnych. To firma o długiej historii oraz tradycji w zakresie wydobycia i obróbki surowców skalnych w regionie świętokrzyskim.
Podsumowując, widzimy, jak wiele zmienia się w temacie wydobycia surowców. A to dopiero początek tej ewolucji napędzanej przez zieloną transformację. Nie można, jak dotychczas, pozyskiwać surowców, gdyż ma to negatywny wpływ na środowisko naturalne, jest przy tym nieefektywne. Nie ma wątpliwości, że na coraz większym znaczeniu zyskają nowoczesne technologie, pomagające w procesach wydobycia. Ogromne znaczenie mają tu też przepisy prawa – krajowe i europejskie, obligujące państwa do bardziej zrównoważonego pozyskiwania materiałów.
